Zadanie 9 : SEMINARIUM - sprawozdanie 

Temat:,, 330lecie osadnictwa tatarskiego na sokólszczyźnie”

Dnia 29.11.2009 godz. 14.00 – Kino Sokół

W ramach projektu  „Seniorzy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w integracji społeczności lokalnych”.

1.Wykład ,,Tatarzy II Rzeczypospolitej- dr Aleksander Miskiewicz

2. Wykład ,,Meczety II Rzeczypospolitej”- Józef Konopacki

3.Deustacja potraw kuchni tatarskiej

Zgromadzonym uczestnikom zaprezentowano dwa tematy : „Wspólnota Tatarów polskich w latach międzywojennych” oraz „Tatarskie meczety II Rzeczypospolitej Polskiej”.

W pierwszym wystąpieniu dr Aleksander Miśkiewicz poruszył czas tworzenia niepodległej Polski na kresach po pierwszej wojnie światowej. Omówiono wojnę polsko- bolszewicką i udział w niej Tatarów zamieszkałych wschodnie rubieże Rzeczypospolitej. Przy poparciu Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego zorganizowano Pułk Tatarski Ułanów, który nazywany był „Jazdą Tatarską”. Pułk ten brał udział w kampanii kijowskiej oraz obronie Płocka. Tuż po zakończeniu działań wojennych zaczęła się normalizacja życia Tatarów polskich. W grudniu 1925 roku zwołano do Wilna Wszechpolski Zjazd Muzułmanów na którym powołano do życia Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej zrywając tym samym więzy z nieistniejącym już w tym czasie Muftiatem Taurydzkim w Symferopolu. Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej zrzeszał 19 gminami muzułmańskich. Powołano do życia również Związek Kulturalno – Oświatowy którego celem była szeroka akcja oświatowa we wszystkich skupiskach tatarskich. Prowadzono akcję odczytową, powoływano biblioteki, rozwijano amatorski ruch artystyczny. Rozpoczęto wydawanie takich pism jak: „Rocznik Tatarski”, „Życie Tatarskie”,”Przegląd Islamski”. Powołano kilka oddziałów Związku Strzeleckiego m.in. w Nowogródku, Słonimie, Klecku.

W 1936 r Ministerstwo Spraw Wojskowych na wniosek środowiska tatarskiego zezwoliło na odbywanie służby wojskowej przez Tatarów w jednej jednostce wojskowej. Został nią 13 Pułk Ułanów Wileńskich, stacjonujący w Nowej Wilejce nieopodal Wilna. I Szwadron przemianowano na Tatarski. Wszyscy jego żołnierze na proporczykach mundurowych nosili emblemat w kształcie półksiężyca z gwiazdą. Wspólnota Tatarów polskich stała przed mającymi nastąpić przeobrażeniami w jej środowisku. Jako grupa etniczna Tatarzy zaliczani byli do mniejszości narodowych, chociaż co nieraz podkreślali uczeni polscy ich odrębność wynikała z wyłącznie z religii i praktyk z nią związanych. W tym czasie widoczne było zjawisko stopniowego przechodzenia Tatarów z grupy etnicznej w etnograficzną.

Drugim tematem seminarium był temat „Tatarskie meczety II Rzeczypospolitej ” wygłoszony przez Józefa Konopackiego. W wystąpieniu tym omówiono problematykę budowy meczetów z ich historycznym podłożem. Meczet kultowa świątynia muzułmańska na terenach polskich zdecydowanie różniła się od meczetów na Bliskim Wschodzie czy też w Turcji. Meczety Rzeczypospolitej były budowlami niewielkimi i skromnymi, ograniczonymi praktycznie do jednej sali modlitw, poprzedzonej przedsionkiem lub małym ganeczkiem. Nie posiadały minaretów. Minarety zastępowały lub bardziej symbolizowały wieże lub wieżyczki sygnaturkowe. Jedynie wieżyczka meczetu w Iwiu /dzisiejsza Białoruś/ miała formę rzeczywistego wschodniego minaretu.

Inną charakterystyczną formą meczetów na terenie Rzeczypospolitej był widoczny wyraźnie wyodrębniony z bryły meczetu mihrab, który stanowi osobne, niewielkie pomieszczenie przy sali modlitw ukierunkowany na Mekkę. Meczety były skromne i niewielkie. Nie dlatego, że istniały takie czy inne zakazy lub nakazy budowania meczetów jedynie z drewna ale przede wszystkim dlatego, że niewielka liczbowo społeczność tatarska, przy tym słaba ekonomicznie nie mogła się zdobyć na kosztowne murowane świątynie. Dopiero pod koniec XIX wieku powstaje murowany meczet w Mińsku na Białorusi /1899/. W latach 1930-1932 w Kownie /Litwa/ wybudowano murowany meczet na miejscu drewnianego. Murowany miał być też meczet w Warszawie projektowany w latach trzydziestych. Omawianemu tematowi towarzyszyła prezentacja ze zdjęciami poszczególnych meczetów.

Uczestnicy otrzymali materiały z seminarium

Na zakończenie spotkania uczestników seminarium zaproszono na degustację potraw Tatarskich w holu kina. W trakcie degustacji trwała dyskusja uczestników spotkania na tematy związane z seminarium. W seminarium wzięło udział 85 osób.

Projekt ‘Seniorzy UTW w integracji społeczności lokalnych’ dofinansowany  ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowany przez Stowarzyszenie UTW w Sokółce w partnerstwie ze Stowarzyszeniem LGD Szlak Tatarski.